عضویت پارلمان افغانستان در اتحادیه بین الپارلمانی(IPU) در سال 2007

وزارت تحصیلات عـــالـــی

پــــــوهنتــــون دعـوت

پوهنځیحقوق وعلوم سیاسی

دیپارتمنت روابط بین الملل

موضوع تحقیق

عضویت پارلمان افغانستان در اتحادیه بین الپارلمانی(IPU) در سال 2007

استاد رهنما: دکتور محمد میرویس "بلخی"

تهیه وترتیب: عبدالمتین "مطیع"

تاریخ ارایه سال: 1395 هجری شمسی

طرح مسئله:

افغانستان از اثرجنگ های داخلی در سال 1992 عضویت خود را دراتحادیه بین الپارلمانی ازدست داده بود، که این امر باعث به حاشیه قرار گرفتن افغانستان در میان پارلمانهای جهان گردیده بود، بناً بعداز ایجاد دولت موقت و انتقالی وبوجود آمدن دوره پانزدهم پارلمان که یکی از ارکان اساسی واز جمله قوه ثلاثه دولت بشمار میرود از طریق ا نتخابات آزاد سری توسط مردم که واجد شرایط رای دهی را داشتند اعضای پارلمان را به نحوه که در قوانین نافذه کشور به اساس تناسب نفوس هر ولایت تعداد نماینده مشخص و تقسیم بنده شده است که در مجموع به تعداد 249 تن میرسد انتخاب گردیدند، بعد از انتخابات و تثبیت جایگاه پارلمان در دولت جمهوری اسلامی افغانستان نمایندگان با درک مسولیت شان متوجه کمبود و نواقص عدیده ،نبود تجربه کافی و نبود راهکار وشیوه های موثر در عرصه سه وظیفه اساسی که عبارت از (نمایندگی از مردم، نظارت بر اعمال حکومت و قانون گذاری موثر وکارا ) میباشد پرداختند که از همه اولتر برای کسب تجارب و آموزش رویه قانون گذاری خوب ونظارت بر اعمال حکومت برای تقویت حکومت داری خوب در جستجو راه های مطلوب و مفید شدند که در نتیجه تبادل نظر میان کشورهای جهان در سطح پارلمانی را بهترین گزینه دانستند روی این ملحوظ درخواست دوباره عضویت پارلمان را در اتحادیه بین الپارلمانی (IPU) مطرح نمودند که از جانب این اتحادیه مورد تشویش وپذیرش قرار گرفت.

يكی از مهم ترین اهداف عضویت افغانستان در 117 همین اجلاس سال 2007 میلادی در اتحادیه بین الپارلمانی IPU این بوده تا بتواند جایگاه بین المللی خویش را در بخش قانون گذاری و تمثیل واقعی دموکراسی در سطح منطقه و جهان بدست آورد، چون افغانستان عضو جامع ملل ویکی از کشورهای شامل درمعاهدات بین المللی و منطقوی به حساب میرود. بناً عضویت افغانستان در هر مجمع وسازمانهای جهانی که در آن منافع ملی و بین المللی خود را داشته باشد با قبول کردند شرایط از قبل تعین شده آن اتحادیه ها را حق مسلم خویش دانسته وبه اجرای دستورات و منشورهای که عضویت آنرا حاصل مینماید خود را ملزم میداند و افغانستان تا اکنون 3 کرسی دایمی را در اتحادیه بین الپارلمانی جهان بدست آورده، همچنان افغانستان عضویت و در عین زمان ریاست کمیته دموکراسی و حقوق بشر اتحادیه بین الپارلمانی را در یکصدو بیست و هشتمین مجلس عمومی این اتحادیه که به مدت ۵ روز در کشور اکوادور برگزار شده بود، از آن خود کرد، در رای گیری که در کمیسیون حقوق بشر و دموکراسی (Third Standing Committee)  این اتحادیه صورت گرفت، ۵۲ عضو حاضر این کمیسیون رای دادند. فرخنده زهرا نادری با بدست آوردن ۲۸ رای عضویت کمیته دموکراسی و حقوق بشر اتحادیه بین الپارلمانی (IPU) را به نماینده گی از افغانستان بدست آورد.

اتحادیه بین الپارلمانی (IPU) عبارت از سازمان جهانی پارلمان ها است، که در سال 1889 تأسیس گردیده، و مقر آن در شهر جینوا، کشور سویس میباشد.اتحادیه مذکور نقطه کانونی برای گفتگو و فعالیتهای پارلمانی در سراسر جهان، با هدف ایجاد فضای صلح و همآهنگی بین کشورها  بمنظور ایجاد نظام های مستحکم دموکراتیک مبتنی بر آرای مردم میباشد. اتحادیه مذکور تماس ها، هماهنگی، تبادل تجارب میان پارلمان ها و اعضای پارلمان های همه کشورها را تقویت مینماید؛ سؤالات مورد علاقه بین المللی را بررسی نموده، نظریات خود را در مورد این مسائل غرض اتخاذ اقدامات لازم از سوی پارلمان ها و اعضای پارلمان ابراز میدارد؛ در ترویج و دفاع از حقوق بشر - که عامل بسیار مهمی از دموکراسی و توسعه پارلمانی است، کمک مینماید؛ در درک فراتر وظایف و فعالیتهای کاری نهادهای انتخابی و تقویت و توسعه آنها کمک مینماید.اتحادیۀ بین الپارلمانی در همکاری نزدیک با سازمان ملل متحد از تلاش ها و فعالیتهای این سازمان، که هردو دارای اهداف مشابه میباشد، حمایت مینماید.  این اتحادیه مذکور همچنان با سازمان های بین پارلمانی منطقه ای و سازمان های بین الدولتی و غیر دولتی بین المللی که دارای انگیزه و مفکوره یی مشابه میباشند، همکاری می نماید.

عضویت افغانستان در اتحادیه بین الپارلمانی IPU  به هدف ايجاد توانائی های ذهنی، نظم فكری، بلند بردن دانش پارلمانی، احیای گسترش روابط، هماهنگی، تبادله تجارب و موضوعات ذیعلاقه وکلا با پارلمانهای عضو در سطح بین المللی به منظور اعاده جایگاه و داشتن یک اتوریته بلند در تبانی با پارلمانهای جهان امروزی  همه موضوعاتی است که افغانستان را متمایل به عضویت خویش در اتحادیه بین الپارلمانی جهان نمود، از سوی دیگر افغانستان یک کشوری است که سه دهه جنگهای داخلی و خانه مان سوز را پشت سر گذشتانده است، ادامه مداخلات کشورهای همسایه و منطقه در امورات داخلی وسیاست های محرب وتعضیف کننده شان باعث شده تا افغانستان هیچ گاهی در مسیر درست و ثمر بخش که باعث رشد و انکشاف در عرصه های مختلف حکومت داری شود نشده و افغانستان را به یک کشور جنگ زده وفاقد همه سیستم های سیاسی ، نظامی ، قانون گذاری و اداری مبدل ساخته بود.

روی هم رفته برسی های اخير که از سوی رسانه ها جمعی شینداری و چاپی به نشر رسیده نشانگر آنست که پارلمان کشور در عرصه قانون گذاری، ورویه های پارلمانی خویش با ناتوانی ها و مشکلات عدیده روبرو میباشد، بدون شک این یک امر طبعی خواهد بود پارلمانی که تازه دو دور تقنینی نیم بند را پشت سر گذاشته میتوان گفت که  مشکلات عدیده را در عرصه قانون گذاری، نظارت از عمال حکومت و نمایندگی خوب از مردم در عرصه ملی و بین المللی را در امورات یومیه خود داشته باشد چرا این همه مشکلات از نبود دانش وعدم معرفت موکلین در شیوه انتخاب وکلای شان، نبود سیستم مشخص واز قبل تعبین شده در عرصه قانون گذاری، نداشتن تجارب کافی درمسایل پارلمانی و عدم همدیگر پذیری وارج گذاشتن به نظریات همدیگر در زمان مباحثات پارلمانی بخصوص در بخش ارایه مصوبات وفیصله های مجلس وعدم آگاهی از عرف ورویه های پارلمانی، عدم آگاهی از حقوق و وجایب پارلمانی این همه مسایل فوق با عث شده  که وکلا در مجلس علاقه چندان برای حضور وبحث عملی و اکادمیک روی نحوه قانون گذاری را از خود نشان ندهند واین امر بالطبع ارتباط صميمانه و مناسبی را با موکلین شان به میان نمی آورد، روی این ملحوظات وکلای پارلمان با همه مسولیت ها و مکلفیت های خاص که  نمایندگی از مردم ، نظارت از عمال حکومت وساختن قوانین مفید،موثرو کارا برای کشور را دارند هنوز بر شمار زيادی از مردم  یک بار دوش سنگين جامه از لحاظ مالی وتاثیر گذار غیر موثر به حساب میروند.

با توجه به اینکه روند آموزش و فراگيری عرف وتعاملات پارلمانی ملازمه زيادی با يک نظريه برای آموزش پارلمانی و آموزش مفید و مؤثر در کار پارلمانی نياز به آشنايی و شناخت عميق از ماهيت و اصول حاکم بر فعاليت پارلمانی در افغانستان دارد، رابطه‌ پارلمان و انتخاب وکلا در دوره‌ انتخابات موفقيت کاری، شغلی و امکان برخورداری از مزيت‌های سیاسی، قانون گذاری واجتماعی فرهنگی در آينده با ميزان برخورداری افراد از دانش کاربردی و متناسب با نياز های جامعه رابطه‌ مستقيم دارد و در اين خصوص وکلای مجلس برای آینده مستحکم وتاثیرگذار در محور قوه مقننه موثر وکارا به حیث یک رکن اساسی دولت ونظام سیاسی افغانستان با داشتن استقلالیت عام وتام در عرصه قانون گذاری ونمایندگی بهتر وکارا تر از موکلین شان نیاز به یک برنامه وسعی آموزشی و فراگیری تجارب علمی و اکادمیک در عرصه ملی و بین ا لمللی را داردند.

بنا براین از نگاه اهمیت عضویت پارلمان کشور با اتحادیه بین الپارلمانی جهان نقشی بی ‌بديل و تأثيرگذار در يادگيری و آموزش نحوه قانون گذاری ورویه های پارلمانی درعمل کرد وکلا در کشوروبدست آوردن فرصت‌ها وکسب تجارب نتيجه بخش و کارائی در عرصه کاری آخرين فرصت وانتظار مردم و موکلین از وکلا خواهد بود تا در انتخابات آینده به اساس شایستگی وبا نظر داشت اندوخته های علمی وتجارب عملی برای شان رای خواهند داد، روی هم رفته نداشتن عضویت در همچو اتحادیه ها  ضمن ايجاد کم رنگی و عدم تاثیر گذاری پارلمان در جامع ، ذهنيتی منفی را در موجودیت پارلمان برای مردم ايجاد کرده‌ میتواند.پس گفته میتوانیم که عضویت پارلمان افغانستان در اتحادیه بین الپارلمانی توسعه‌ قدرت قانون گذاری درك و فهم استدلال قوانین، پرورش تفكر عقلی، علمی ، دیدگاه وسعی وروشن به هدف بوجود آوردن روش استدلال، تفكر منطقی، تخصصی ، ايجاد آفرينش‌های فكری و خلاقيت ‌پروری از ديگر اهداف عضویت در اتحادیه بین الپارلمانی به حساب می‌آيد.

به طور كلی دو نوع تفكر در ذهن وکلا برای عضویت در اتحادیه بین الپارلمانی وجود دارد یکی تفكر نقاد که میتواند ناکارائی ها و نا هنجاری های گذشته را با کسب تجارب از کشورهای عضو در عرصه قانون گذاری ورویه های پارلمانی با رویه های نقد گونه با موکلین ومخاطبین خود در میان بگذارند تا سبب طرف قناعت موکلین شان گردد و دومی تفكر خلاق كه اين دو گروه از تفكر رابطه وي‍ژه با هم دارند، با عضویت در اتحادیه بین الپارلمانی از دیدگاه تفکر وخلاقیت علمی و عملی میتوان گفت که سطح دانش، تفکر، تعقل در همه عرصه های تقنینی و مسایل سیاسی، فرهنگی و اجتماعی برای وکلای پارلمان افغانستان یکی از پايه‌های بنيادين در سطح روابط پارلمانی وتامین ارتباط با مردم و جامعه محسوب میشود، پس گفته میتوانیم که پارلمان  يك مکان تفكر برای قانون گذاری،  نظم بخشیدن برای جامع مدرن و دموکراسی، رسانیدن صدای خاموش کتله بزرگ از جمعیت ها از گوشه و کنار یک سرزمین وقلمرو میباشد، كه ما را به داشتن راهبردی شگوفا وموثردر سازماندهی، تحلیل و تركيب دادن طرح قوانین موثر وکارآمد، طرح کردند نظریات ومحرومیت های مردم در قالب یک قانون موثر وپویا قابل اجرا برای بهبود وضع جامعه در کشورها میباشد.

داشتن عضویت در اتحادیه ها و سازمان های بین المللی را دانشمندان سیاست وحقوق یک روش کارا و موثر برای بخشیدن نظم، سازگاری درونی برای مسولین وکاربران توصيف کرده اند، به همین منظور همکاری در زمینه دفاع از دموکراسی، رشد حقوق بشر که یکی از عوامل اساسی انکشاف دیموکراسی های پارلمانی است در راستای بهبود دانش کاری و نهاد های نمایندگی اتحادیه ها، تقویه وتوسعه مفاهیم علمی وعملی در این نهادها را به میان میاورد، چون این اتحادیه ها اهداف سازمان ملل متحد را پیگیری نموده که در واقع این عمل کرد جهان بزرگ وسیع را به خانه کوچک فکری مبدل ساخته  در حقیقت مساعی و تلاش های کاری این سازمان را در یک همکاری نزدیک با ایشان حمایه و پشتیبانی مینمایند.

سوال اصلی یا کلیدی:

مهم ترین علت عضویت افغانستان در اتحادیه بین الپارلمانی IPU درعرصه بین المللی چیست؟

 ادبیات پیشین :

1-         اثر دیگری که به موضوع عضویت پارلمان افغانستان در اتحادیه بین الپارلمانی(IPU) پرداخته است، مقاله ئی را تحت عنوان عضویت افغانستان در اتحادیه بین الپارلمانی(IPU) وتاثیرآن در نهادینه شدن دموکراسی واقعی در پارلمان کشور نوشتة ئی محمد نور اکبری عضو دوره پانزدهم وشانزدهم  پارلمان افغانستان است.

نویسنده این مقاله، با نگاهی تاریخی- تحلیلی به شکل ‌گیری نوعی خاص و منحصر به کشورهای عضو از روابط این اتحادیه با افغانستان اشاره نموده و بررسی نموده ‌اند، که چگونه این حس فرامنطقوی برای گسترش روابط و نهادینه شدن دموکراسی در سطح کشور از طریق تجارب ملی‌گرایی ،سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عضای آن اتحادیه که منجر شده هر گونه اظهار رای و موضوع گیری های سیاسی و دموکراتیک را در جلسات و کنفرانس های شان به بحث گیرند و مزایا موادات مفید و سود مند آن را در جامعه خود مورد برسی قرار داده و از آن به نفع کشور و ملت های شان استفاده عظمی نمایند به برسی گرفته است، آنرا یک گام مفید و کارا وکسب تجارب برای اعضای پارلمان کشور و استفاده از آن تجارب شان برای رفع کمی ها وکاستی های روز افزون که فرا رای اعضای پارلمان در عرصه ئی قانون گذاری، تمثیل واقعی دموکراسی ونهادینه شدن آن در میان اعضای پارلمان و موکلین شان است ارزش مند توصیف کرده است.

اما با این همه برسی ها وپی نوشت های همه جانبه شان، فضای امنیتی کشور را بعد از جنگ های داخلی و گسترش نا امنی ها، نفوذ زور مندان وافراد مسلح غیر مسول را در روند دو انتخابات پارلمانی از طریق مداخله و فشارهای که برخلاف قوانین نافذه کشور بالای رای دهنده گان صورت گرفته است وروحیه دموکراسی وتمثیل قانون مند شدن را در کشور خرچه دار ساخته این همه  را بازتعریف نموده که فرضیه‌های این مقاله را با چالش جدی مواجه ساخته است.1

2-    اثر دیگری که در این مورد تا حال انجام شده از فرخنده زهرا نادری عضوی مجلس نمایندگان است که درمصاحبه اختصاصی با خامه پرس عضویت افغانستان را درین اتحادیه(IPU)وکسب عضویت خودش در کمیته دموکراسی و حقوق بشر اتحادیه بین الپارلمانی را یک دستاورد بزرگ و مهم دانسته وچنین پاسخ ارایه کرده است.

تماس ها، هماهنگی، و تبادل تجارب میان پارلمان ها و اعضای پارلمان های همه کشورها را تقویت مینماید؛ سؤالات مورد علاقه بین المللی را بررسی نموده، نظرات خود را در مورد این مسائل غرض اتخاذ اقدامات لازم از سوی پارلمان ها و اعضای پارلمان ابراز میدارند؛ در ترویج و دفاع از حقوق بشر که عامل بسیار مهمی از دموکراسی و توسعه پارلمانی است، کمک مینماید؛در درک فراتر وظایف و فعالیتهای کاری نهادهای انتخابی، تقویت و توسعه نقش آنها کمک مینماید تا این نهادهای تازه پای، اتحادیۀ بین الپارلمانی در همکاری نزدیک با سازمان ملل متحد از تلاش ها و فعالیتهای این سازمان، که هردو دارای اهداف مشابه میباشد، حمایت مینماید. این اتحادیه مذکور همچنان با سازمان های بین پارلمانی منطقه ای و سازمان های بین الدولتی و غیر دولتی بین المللی که دارای انگیزه مفکوره یی مشابه میباشند، همکاری می نماید.

استراتیژی اتحادیۀ بین الپارلمانی برای سالهای 2012-2017 تحت عنوان "پارلمان های بهتر، دموکراسی نیرومند تر" میباشد. در نهایت، این استراتیژی با اعضاء در تأسیس یک اتحادیۀ بین الپارلمانی جهانی، پویا و موثر و قادر به پیشبرد فرهنگ دموکراتیک، ارزش ها و نهاد ها از طریق همکاری بین پارلمانهای جهان ممد واقع خواهد گردید.

 افغانستان را باید بعد ازین در مسئولیتهای بزرگ بین المللی شریک سازید و اجازه دهیم که افغانستان در حل بحرانهای جهانی و تصمیم گیری های بین المللی سهیم باشد و افغانستان از وضعیت مظلومیت به حالت مسئولیت پذیر در آید. وی میفزاید که قانون گذاری و دموکراسی دو مولفه اصلی یک دولت دموکرات و مردمی است  با این حال، برای حقوق زنان وجوانان و اعاده دموکراسی در مجلس نماینده گان، نحوه قانون گذاری موثروکارا برای اعاده دموکراسی باید در سطح بین المللی کار کرد.

اما وی با چنین تعریفی که فرضیه‌های وی را با چالش جدی مواجه میسازد. اضافه میکند که  مبارزه برای دموکراسی در یک کشور جنگ زده که بنیادگرایان و افراط گرایان از بزرگ ترین موانع برای ترقی کشور به شمار می روند، بسیار پُر چالش حتی گاهی ناممکن خوانده است.2

ازدید نویسنده از برسی های ادبیات پشین چنین استنباط میشود که دو اثر ذکر شده بطور فشرده و نوع آگاهی دهی برای وکلای مجلس و مردم عوام بوده، نه یک تحقیق همه جانبه که همه ای راهکارها و شیوه های تطبیقی آن که پاسخگوی تمامی نیازمندی ها به اهداف تحقیق را نشان دهد باشد  وکدام  کاری مستقلی که بتواند برابری، منافع وجایگاه پارلمان را در اسناد بین المللی و قوانین داخلی کشور مورد توجه و بررسی قرار بدهد صورت نگرفته است، بنابراین تحقیق حاضر اولین کار مستقل درباب موضوع فوق خواهد بود که با درک اهمیت موضوع وتاثیرات مثبت آن بالای پارلمان و جامع دموکراتیک جوان که هنوز به فرا گیری تجارب و اندوخته های فروان در عرصه مختلف ملی و بین المللی نیاز مند است، بنا براین با این روش تحقیقی که بشکل مصاحبه ئی و کتابخانه ئی صورت گرفته است میتوان ثابت کرد که یک روش کارا، مفید و موثر برای جامعه و مردم کشور چه در بخش قانون گذاری و آموزش روش های دموکراتیک پارلمانی و تحقق دولت داری خوب واعاده حقوق بشری در سطح ملی و بین المللی خواهد بود .

هدف تحقیق:

هدف اصلی تحقیق کسب منافع و جایگاه برابری پارلمان افغانستان در اتحادیه بین الپارلمانی   جهان واسناد معتبر بین المللی منشور سازمان ملل متحد و معاهدات منعقد شده در سطح ملی و بین المللی، قوانین جمهوری اسلامی افغانستان در ابعاد مختلف میباشد، همچنان تثبیت جایگاه بین المللی پارلمان افغانستان در بخش قانون گذاری و تمثیل واقعی دموکراسی در سطح منطقه و جهان میباشد،که پارلمان افغانستان از چه نوع حقوق و منافع (سیاسی، اجتماعی وفرهنگی) در صحنه بین المللی، منطقوی و داخلی برخوردار است، و یا به عبارت کوتاه تر دست آوردها، جایگاه وکسب منافع  پارلمان در این اتحادیه چه خواهد بود.

فرضیه:

مهم ترین علت عضویت افغانستان در اتحادیه بین الپارلمانی (IPU) در عرصه بین المللی گسترش روابط  پارلمان، نهادینه شدن دموکراسی، ایجاد حکومت داری خوب و ملت سازی، کسب دانش وروش های پارلمانی میباشد.

نتایج اثبات فرضیه وپیامد های آن:

1- داشتن عضویت در اتحادیه بین المللی آی پی یو یک روش کارا و موثر برای بخشیدن نظم، سازگاری درونی برای وکلای مجلس وهمکاری در زمینه دفاع از دموکراسی، رشد حقوق بشر که یکی از عوامل اساسی انکشاف دیموکراسی های پارلمانی است به بار میاورد.

2- عضویت در اتحادیه بین الپارلمانی آی پی یو در راستای بهبود دانش کاری ، تقویه وتوسعه مفاهیم علمی وعملی اعضای پارلمان را به میان میاورد.

3- پیامد دیگری اتحادیه مذکور کانونی برای گفتگو و فعالیتهای پارلمانی در سراسر جهان، با هدف ایجاد فضای صلح و همآهنگی بین مردم و بمنظور ایجاد نظام های مستحکم دموکراتیک مبتنی بر آرای مردم میباشد.

4- اتحادیه مذکو تماس ها، هماهنگی، و تبادل تجارب میان پارلمان ها و اعضای پارلمان های همه کشورها را تقویت مینماید.

5- این اتحادیه سؤالات مورد علاقه بین المللی را بررسی نموده، نظریات خود را در مورد این مسائل غرض اتخاذ اقدامات لازم از سوی پارلمان ها و اعضای پارلمان ابراز میدارد.

6-  در ترویج و دفاع از حقوق بشر - که عامل بسیار مهمی از دموکراسی و توسعه پارلمانی است، کمک و در درک فراتر وظایف و فعالیتهای کاری نهادهای انتخابی، تقویت و توسعه نقش آنها کمک مینماید.

7- اتحادیۀ بین الپارلمانی در همکاری نزدیک با سازمان ملل متحد از تلاش ها و فعالیتهای این سازمان، که هردو دارای اهداف مشابه میباشد، حمایت مینماید.

8-  اتحادیه مذکور همچنان با سازمان های بین پارلمانی منطقه ای و سازمان های بین الدولتی و غیر دولتی بین المللی که دارای انگیزه مفکوره یی مشابه میباشند، همکاری می نماید که این خود عامل انتقال پیام همگانی برای پارلمان کشور ما میباشد.

نقطه تمرکز:

عضویت پارلمان افغانستان در اتحادیه بین الپارلمانی وکسب منافع آن در عرصه بین المللی، در کشور اندونیزیا در سال 2007 در 117 مین اجلاس اتحادیه بین الپارلمانی صورت گرفته است.

سازمان دهی تحقیق:

بخش اول: کلیات و مباحث نظری

فصل اول: طرح تحقیق حاوی (10) ص

فصل دوم: چهارچوب تئوریک حاوی(10)ص(ارتباط بین تئوری با موضوع پژوهش شفاف می شود)

فصل اول: فرضیه اول

فصل دوم: فرضیه دوم

 فصل اول: بررسی متغیر مستقل

 فصل دوم: بررسی متغیر وابسته

 فصل سوم: ارتباط میان متغیر مستقل و متغیر وابسته

منابع:

فهرست: